بررسی تأثیر برخی عوامل محیطی بر مصرف سیگار توسط نوجوانان و اثرات سیگار بر عوامل خطرساز اصلی بیماری های قلبی عروقی در نوجوانان: برنامه قلب سالم اصفهان پروژه ارتقاء سلامت قلب از دوران کودکی

چکیده مقدمه: شیوع مصرف سیگار در نوجوانان رو به افزایش و سن شروع آن رو به کاهش می باشد. هدف: مطالعه حاضر برای بررسی تاثیر عوامل محیطی بر مصرف سیگار و عوارض این عادت نامطلوب بر عوامل خطرساز اصلی بیماری های قلبی عروقی در نوجوانان اجرا شده است. مواد و روش ها: در یک مطالعه مقطعی رو به جلو در نواحی شهری و روستایی شهرستان های اصفهان، نجف آباد و اراک، به طور محرمانه و بدون ذکر نام،1950 پرسشنامه دانش آموزی و به همین تعداد پرسشنامه والدین و 468 پرسشنامه از مسئوولان مدارس گردآوری و بررسی شد. نمونه گیری به صورت تصادفی چند مرحله ای و در سطح مدارس راهنمایی و دبیرستان بود. معاینه فیزیکی و خون گیری از دانش آموزان در مدرسه، توسط پرستاران همکار طرح انجام شد. نتایج: از بین نوجوانان تکمیل کننده پرسشنامه، 4 درصد دختران، 9/12 درصد پسران و در مجموع 7/8 درصد از کل دانش آموزان ذکر کرده بودند که روزانه دست کم یک نخ سیگار می کشند. میانگین ( انحراف معیار) سن این دانش آموزان در دختران 7/1  6/14 سال و در پسران 69/1  8/14 سال بود (5/0 =p). فراوانی مصرف سیگار با تفاوت معنی داری در پسران بیش از دختران بود (001/0< p، 77/4-33/2=ci95% و 34/3= or). میانگین کلسترول تام و ldl-c در نوجوانان سیگاری بالاتر و hdl-c ایشان پائین تر از سایر نوجوانان بود (05/0 < p). میانگین فشارخون سیستولیک (5/14 7/110)، دیاستولیک (35/11  6/67 میلی مترجیوه) و شاخص توده بدنی (84/3  34/20) در نوجوانان سیگاری بیش از سایرین بود (به ترتیب3 /14 9/104، 8/10  2/63 و 66/3  55/19، 05/0 < p). میانگین تعداد دفعات مصرف میوه و سبزیجات در نوجوانان سیگاری کمتر و مصرف میان وعده های غذایی چرب و شور در ایشان بیش از سایرین بود. فقط 6/5 درصد دانش آموزان متذکر بودند که تاکنون از طریق مسئولین مدارس در رابطه با عوارض سیگار آگاهی پیدا کرده اند. بیشتر دانش آموزان مهم ترین منبع آگاهی خود در مورد این عوارض را برنامه های علمی تلویزیونی ذکر نموده بودند. نسبت شانس(or) مصرف سیگار در دانش آموزان دارای والدین سیگاری 1: 56/1(01/0< p،07/2-1/1=ci95%) و در دانش آموزان با والدین مخالف با ورزش فرزندان در خارج از ساعات مدرسه 68/1 برابر دانش آموزان دارای والدین موافق با این مورد بود (001/0< p، 32/2-22/1=ci95%). سطح تحصیلات پدران دانش آموزان سیگاری با تفاوت معنی داری کمتر از پدران سایر دانش آموزان بود. براساس آزمون تحلیل تفکیکی عوامل مختلف، جنس، سن و تعداد افراد سیگاری در خانواده تاثیر معنی داری در گرایش نوجوانان به سیگار داشتند. نتیجه گیری: با توجه به آسیب پذیر بودن نوجوانان نسبت به شروع مصرف سیگار و تأثیر خانواده در این مورد و همچنین اطلاع رسانی ناکافی در مورد مضرات استعمال سیگار در مدارس و با در نظر گرفتن بالاتر بودن عوامل خطرساز اصلی بیماری های غیرواگیر در نوجوانان سیگاری نسبت به گروه غیرسیگاری، پیشنهاد می شود اقدامات جامعه نگر از طریق خانواده ها، مدارس و رسانه های گروهی جهت افزایش آگاهی و ارتقاء عملکرد نوجوانان در مقابله با شروع مصرف سیگار انجام شود.